Ο τραυματισμός του αυχένα “δίκην μαστιγίου” περιγράφει την κατάσταση όπου ο αυχένας, από αδρανή θέση δέχεται ξαφνικές δυνάμεις υπερέκτασης και κάμψης. Αυτό συμβαίνει συνήθως κατά τη διάρκεια μετωπικών συγκρούσεων με αμάξι ή ενώ ένα αμάξι είναι σταματημένο να το χτυπήσει ένα άλλο αμάξι από πίσω. Άλλες περιπτώσεις, είναι σε αθλήματα όπως το μπάσκετ ή και το ποδόσφαιρο που οι απότομες συγκρούσεις των αθλητών μπορούν να επιφέρουν μεγάλες επιταχύνσεις και επιβραδύνσεις στην περιοχή του αυχένα.
Η ανατομική περιοχή του αυχένα αποτελείται από εφτά σπονδύλους. Οι δύο πρώτοι σπόνδυλοι ( άξονας και άτλαντας ) διαμορφώνονται διαφορετικά από τους υπόλοιπους πέντε. Ο άξονας και ο άτλαντας είναι υπεύθυνοι για τις κινήσεις της κεφαλής, ενώ οι υπόλοιποι για τις κινήσεις του αυχένα. Όλοι οι σπόνδυλοι, ενώνονται μεταξύ τους με τις ζυγοαποφυσικές αρθρώσεις ( facets ) που βρίσκονται στο πίσω μέρος των σπονδύλων. Επίσης, στην περιοχή του αυχένα υπάρχουν πολλοί μαλακοί ιστοί ( μύες και τένοντες ) και περνούν πάρα πολλά νεύρα που συνήθως καταλήγουν στα χέρια.
Τα συμπτώματα του τραυματισμού σε σπάνιες περιπτώσεις εμφανίζονται αμέσως μετά το ατύχημα. Μετά από λίγες ώρες, ο αυχένας χαρακτηρίζεται από δυσκαμψία, μουντό πόνο που αυξάνεται στην κίνηση, στη λάθος στάση ή στην παρατεταμένη ακινησία. Πιο μακροχρόνια ο τραυματισμός δίκην μαστιγίου μπορεί να δώσει νευρολογικά συμπτώματα όπως π.χ τσιμπήματα στην περιοχή του αυχένα ή στα χέρια. Πάντως, για ένα φυσικοθεραπευτή, είναι συνήθως αρκετό να καταλάβει ένα τραυματισμό αυτού του τύπου από το ιστορικό του ασθενή ( τρόπος τραυματισμού ) και τα συμπτώματα στον αυχένα.
Η φυσικοθεραπεία είναι μια αποτελεσματική θεραπευτική επιλογή για το χτύπημα στο αυχένα, ειδικά όταν συνδυάζεται με άλλες θεραπείες, όπως νάρθηκες και φάρμακα. Η Φυσικοθεραπεία αρχικά γίνεται παθητικά και αργότερα ενεργητικά. Η Παθητική θεραπεία βοηθά στη μύωση του πόνου, στη χαλάρωση και διάταση της περιοχής, στην απομάκρυνση των παραπροϊόντων πχ οίδημα και φλεγμονή κ.α. Περιλαμβάνει συνήθως υπέρηχους, ηλεκτροθεραπεία, εν τω βάθη μάλαξη ( deep tissue massage), εφαρμογή κρυοθεραπείας, κινητοποίηση νευρικού ιστού, τεχνική ξηράς βελόνης, βελονισμός, θεραπείες εναλλαγής ζεστού-κρύου κ.α.
Παράλληλα, η ενεργητική φυσικοθεραπεία περιλαμβάνει ασκήσεις και διατάσεις της αυχενικής περιοχής, διόρθωση της στάσης της σπονδυλικής στήλης σε διάφορες δραστηριότητες και στην καθιστή θέση κ.α. Στόχος του ενεργητικού προγράμματος είναι η σταδιακή μείωση του μυϊκού σπασμού, η αύξηση της κυκλοφορίας και η επούλωση των ιστών της περιοχής.